Ochrona Przyrody

• Ciekawostki

Chronione gatunki płazów na terenie Gminy Gnojnik

Dzięki zgłoszeniu specjalisty zoologa i ornitologa Pana Roberta Słomczyńskiego, który w trakcie inwentaryzacji przyrodniczej dla planowanych wariantów przebiegu drogi krajowej DK 75, prowadzonej w 2018 i 2019 roku zidentyfikował szlak wiosennej migracji ropuchy szarej Bufo bufo przebiegający z podmokłych dolinek położonych powyżej drogi gminnej „Uszew na puste łąki” w kierunku południowym do doliny cieku za szkółką roślin Gmina Gnojnik podjęła działania zmierzające do ochrony gatunku tych płazów. Migracja przebiega wąskim pasem poprzez teren szkółki roślin i wzdłuż niej przebiegającym na południe fragmentem drogi. Jest to obszar na którym następuje masowa śmiertelność ropuchy szarej liczona w setkach sztuk. Przetrwanie tego istotnego dla ekosystemu gatunku zależne jest od naszego postępowania. Masowe rozjeżdżanie płazów może spowodować drastyczne ograniczenie możliwości przetrwania ich lokalnych populacji.
W tym obszarze stwierdzono występowanie i rozród ropuchy szarej Bufo bufo, ropuchy zielonej Bufotes viridis, żaby trawnej Rana temporaria, kumaka górskiego Bombina variegata i żab z grupy żab zielonych Phelophylax esculentus complex.

W 2020 r. Gmina Gnojnik otrzymała decyzję Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie zezwalającą na przenoszenie płazów z miejsc zimowania do miejsc rozrodu. W tym celu Urząd Gminy we współpracy z Zespołem Parków Krajobrazowych w Tarnowie poczynił działania zmierzające do ochrony tego cennego gatunku. Zamontowano płotki herpetologiczne zabezpieczające przed przechodzeniem żab przez drogę i kierujące je w stronę podmokłych terenów za szkółką roślin. Planowano w ww. działania zaangażowanie uczniów ze szkoły podstawowej w Uszwi, niestety pandemia Covid – 19 i ograniczenia z tym związane uniemożliwiły udział dzieci w przenoszeniu płazów.
Także w 2021 r. Gmina uzyskała pozwolenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na ochronę gatunku żab i ropuch występujących w Uszwi. Ponownie zamontowano płotki herpetologiczne, które kierowały płazy w stronę przepustu pod drogą gminną. Takie działania pozwoliły na zmniejszenie śmiertelności płazów występujących w Uszwi.

Dlaczego występowanie tych gatunków płazów jest ważne? Na świecie żyje współcześnie około 4460 gatunków, a w Polsce tylko 18, dlatego istnieje poważne niebezpieczeństwo ich wyginięcia. Jest to gatunek chroniony prawnie: Konwencją o Różnorodności Biologicznej, podpisaną przez Polskę w roku 1992, a ratyfikowaną w 1993. W polskim prawie jest to rozporządzenie Ministra Środowiska na mocy, którego wszystkie gatunki płazów krajowych są objęte ścisłą ochroną gatunkową: zabrania się m.in. ich zabijania, odłowu, okaleczania itp. Dorosłe płazy żywią się pierścienicami, stawonogami, mięczakami, atakują także młode gryzonie. Ich pokarmem są także gąsienice motyli, chrząszcze, turkucie podjadki. Kijanki i larwy zjadają pokarm roślinny lub zwierzęcy. Płazy są ważnym ogniwem w łańcuchu pokarmowym. Nie tylko jako drapieżniki, ale także same są pokarmem dla innych zwierząt (np. dla ptaków i ssaków, kijanki dla zwierząt wodnych). To zwierzęta pożyteczne także dla człowieka, gdyż żywią się, podobnie jak ptaki, nietoperze i mrówki "szkodliwymi" owadami, ślimakami i gryzoniami.

Wyszukiwarka pomników przyrody: http://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/search.jsf

Sprawozdanie z realizacji zadania „Czysta gmina – bo kumasz o co chodzi „ – czyli zwiększenie świadomości ekologicznej najmłodszych mieszkańców Gminy Gnojnik” dofinansowanego ze Środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w ramach programu priorytetowego Edukacja Ekologiczna.

Zadanie realizowane od 1.07.2021 r. do 15.10.2021 r.

Celem zadania było podniesienie świadomości ekologicznej wśród dzieci, rodziców, wszystkich mieszkańców z terenu Gminy Gnojnik w zakresie ochrony powietrza i wpływu jego zanieczyszczenia na zdrowie, konieczności i możliwości wymiany kotła na paliwa stałe na ekologiczne źródło ogrzewania, zakazu palenia odpadami, stosowania ekologicznych paliw, korzyści jakie dają OZE.

Działania prowadzone w ramach projektu zmierzające do osiągnięcia powyższych celów:

1. Przeprowadzenie warsztatów ekologicznych. We wrześniu 2021 r. we wszystkich placówkach oświatowych na terenie Gminy Gnojnik odbyły się warsztaty o tematyce związanej z prawidłową gospodarką odpadami komunalnymi oraz ochroną powietrza. W warsztatach wzięli udział uczniowie szkół podstawowych z klas od I do VI oraz dzieci przedszkolne (łącznie 910 dzieci). Warsztaty odbywały się w: Przedszkolu w Gnojniku, Przedszkolu w Uszwi, Szkole Podstawowej w Gnojniku, Szkole Podstawowej w Uszwi, Szkole Podstawowej w Gosprzydowej, Zespole Szkolno - Przedszkolnym w Biesiadkach, Zespole Szkolno - Przedszkolnym w Lewniowej oraz w Niepublicznym Przedszkolu ”Delfinek” z Oddziałem Integracyjnym w Gnojniku. Realizacja warsztatów przebiegała w oparciu o indywidualny scenariusz zajęć dostosowany do wieku odbiorców, poświęcony w szczególności tematyce ochrony powietrza, ekologicznych źródeł ogrzewania, paliwom dozwolonym i zakazanym, prawidłowej segregacji odpadów, zapobieganiu powstawaniu odpadów "u źródła" a także recyklingowi.
2. Opracowanie kolorowanek i gier planszowych. Wiedza przekazana podczas warsztatów będzie utrwalana w przystępny sposób tj. w formie dedykowanych przedszkolakom kolorowanek (400 szt.) oraz gier planszowych (200 szt.). Każdy przedszkolak otrzymał kolorowankę, a szkoły gry planszowe, po 4-5 szt. na klasę. Dodatkowo do każdego oddziału przedszkolnego przekazano po 1 szt. gry planszowej. Gry pozostały w szkołach i będą służyły edukacji kolejnych roczników. Pozostałe gry i kolorowanki przekazano do Centrum Kultury w Gnojniku do rozdysponowania na świetlice i biblioteki. Materiały edukacyjne nawiązują w swojej szacie graficznej do elementów przyrodniczych, a także obiektów i lokalizacji charakterystycznych dla gminy Gnojnik (park w Gnojniku, fontanna w Ogrodzie Różańcowym w Gosprzydowej, orlik w Uszwi, przedszkole w Uszwi, plac zabaw w Biesiadkach), po to, aby dzieci uświadomiły sobie że nie należy zaśmiecać swojego otoczenia, które jest domem dla wielu chronionych gatunków zwierząt. Elementem łączącym prowadzone działania była postać ekobohatera - żabki Rechotki (wizerunku na stronie internetowej i innych mediach, w grze i kolorowance, na tablicach oraz stroju do przebrania). Postać żabki Rechotki nawiązuje do objętego ochroną gatunku płazów występującego na obszarze gminy, którego szczególnej ochrony podjęła się w ostatnim czasie Gmina Gnojnik.
3. W ramach zadania utworzono dodatkową zakładkę na stronie internetowej www.gnojnik.pl, która jest poświęcona ochronie środowiska oraz edukacji ekologicznej (związanej z ochroną powietrza i prawidłową gospodarką odpadami), a w przyszłości będzie uzupełniania o nowe informacje na temat gatunków chronionych, prowadzonych działań zmierzających do ochrony środowiska, znajdą się na niej także ciekawostki dla najmłodszych.
4. Pod koniec września 2021 r. odbył się Finał Projektu. Dzieci szkolne i przedszkolne wzięły udział w akcji sprzątania Gminy, w tym celu zakupiono rękawiczki i kolorowe worki do segregacji odpadów, a także poczęstunek w postaci wody mineralnej i zdrowej przekąski (po 910 sztuk), które przekazano do szkół. Kolorowanki i gry planszowe przekazywała Żabka Rechotka, dzieci chętnie robiły sobie z nią pamiątkowe zdjęcia. Wszystkie organizacje pozarządowe (LKS-y, OSP, rady sołeckie, KGW i inne) działające na terenie gminy otrzymały informację o projekcie wraz z zaproszeniem do akcji sprzątania gminy.
5. W centrach 7 miejscowości: Biesiadki, Gosprzydowa, Gnojnik, Lewniowa, Uszew, Zawada Uszewska i Żerków na istniejących drewnianych tablicach umieszczono nowe tablice informujące o konieczności segregacji odpadów oraz najważniejszych założeniach uchwały antysmogowej dla woj. małopolskiego. Dzięki temu każdy mieszkaniec czy przejezdny będzie mógł zaznajomić się z tymi informacjami.

Promocja projektu odbywała się w za pomocą strony internetowej www.gnojnik.pl, gminnego konta na portalu społecznościowym Facebook, ponadto w kwartalniku „Wieści gminne” ukazał się artykuł o projekcie. Szkoły i przedszkola na swoich stronach zamieszczały informacje o warsztatach, otrzymanych materiałach edukacyjnych, akcji sprzątania oraz o wizycie Żabki Rechotki.

Założono, że podniesienie świadomości ekologicznej w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami przyczyni się w przyszłości do zwiększenia ilości i lepszej jakości surowców wtórnych w odpadach odebranych selektywnie oraz zwiększenia frakcji selektywnej w stosunku do odebranych odpadów  zmieszanych, do zwiększenia udziału dzieci w prawidłowym gospodarowaniu odpadami w domach rodzinnych. Edukacja w zakresie ochrony powietrza będzie mogła wpłynąć na zwiększenie zainteresowania programami pomocowymi w zakresie wymiany źródła ciepła na ekologiczne, zwiększenia świadomości o stosowaniu paliw dobrej jakości, zakazie spalania odpadów w paleniskach domowych. Efekty te będzie można zweryfikować już za rok.